बाजुरा । बाजुराकी अनमी रमा थापाले लगातार पाँच घण्टा कृत्रिम श्वास दिएर एक शिशुको ज्यान बचाएकी छन् । गौमुल गाउँपालिका–१ माडीकी २९ बर्षकी निशा बोहराले जन्म दिएको शिशुको अनमी थापाले कृत्रिम श्वासको माध्यममार्फत ज्यान बचाएकी हुन् ।  निशालाई उनका आफन्तले माडी सामूदायिक स्वास्थ्य केन्द्रमा सुत्केरी गराउन लगेका थिए । स्वास्थ्य संस्थामा पुर्‍याउँदा बच्चाको टाउको पेटमा अड्किएको थियो भने खुट्टा बाहिर निस्केका थिए । स्वास्थ्यकर्मीले हातले शिशु निकालेका हुन् । जन्मेको शिशु निसासिएको थियो, श्वास नै थिएन् । बच्चाको मृत्यु भइसकेको भनेर छाडेका थियौ अनमी रमा थापाले बताइन् । फेरि पनि श्वास जाग्छ कि भनेर लगातार श्वास दियौं विस्तारै बच्चाको मुटुको धड्कन चलेको अनमी थापाले बताइन् ।  ‘दिउँसो पौने ४ बजे जन्मेको शिशुले रातिको करिब साढे ९ बजेतिर लगातार कृत्रिम श्वास दिएपछि बच्चाले अलि बढी श्वास फेर्न सुरु गरेको थापाको भनाइ छ ।
कृत्रिम श्वासले लामो समयपछि श्वास फेरेपछि बच्चा बाँच्ने आश जाग्यो । त्यसपछि शिशु रोएपछि फेरि पनि श्वास दिँदै गयौं । चम्चाले दुध खुवायौं, त्यसपछि विस्तारै बच्चाको स्वास्थ्यमा सुधार आयो’, अनमी थापाले भनिन् । 
जोखिम अवस्था सुत्केरी पनि गराएकी निशा र बच्चाको अवस्था अहिले सामान्य छ ।  माडी सामुदायिक स्वास्थ्य संस्थामा अहिलेसम्म यातायातका साधन पुग्न सकेका छैन । सडक सञ्जाल नपुग्दा यहाँका कयौं आमाहरूले समस्या भोग्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ । माडी सामुदायिक स्वास्थ्य ईकाईले विगत दुई वर्षदेखि सेवा दिँदै आएको छ । दुर्गममा स्वास्थ्य सेवाको पहुँच पुर्‍यान दुई बर्ष पहिला स्वास्थ्य संस्था स्थापना गरिएको थियो । गौमुलको वडा नम्बर १ बाहेक अन्य वडामा सहज यातायातको पहुँच छ तर त्यहाँ पुग्न सकेको छैन् । यातायातका साधन सञ्चालनको लागि सडक निर्माण कार्य जारी छ । 

दुर्गमका आमाहरूका पीडा, राज्य संयन्त्र मौन

जिल्लामा स्वास्थ्य संस्था टाढा हुँदा समयमै गर्भवती आमालाई स्वास्थ्य संस्था पुर्‍याउन नसक्ने अवस्था छ । तर उनीहरूको उद्दारको लागि राज्य संयन्त्रले पनि ध्यान दिएको पाइँदैन् । विकट जिल्लाको रुपमा परिचित बाजुरा पनि यो समस्याबाट अछुत छैन । बाजुरामा यस्ता खाले घटनाहरू कयौं घटिरहेका हुन्छन् । जिल्लामा पाँच वर्ष यता मात्रै समयमै सुत्केरीको हवाई उद्धार नहुँदा दर्जनौ सुत्केरी आमाहरूको मृत्यु भएको छ ।  नौंवटा स्थानीय तह भएको जिल्ला अझै पनि विकासका हिसाबले पछाडि छ । अझ भनौ गर्भवती सुत्केरी आमाहरूले अकालमै ज्यान गुमाउनु पर्ने बाध्यता झन विकराल छ । यहाँ गर्भवती सुत्केरी आमाहरूलाई स्वास्थ्य संस्था पुर्‍याउन घण्टौ हिड्नुपर्ने अवस्था छ । यातायात सुविधाको अभावमा बिरामीलाई स्टेचर वा डोकोमा हालेर अस्पताल लैजानुपर्ने बाध्यता छ । सुत्केरी आमाहरूलाई उद्धारको लागि जहाज कुर्दाकुर्दै उनीहरूको ज्यान जाने अवस्था छ ।  यहाँका आमाहरूले बाटोमै बच्चा जन्माउन बाध्य छन् । समयमै सहज उपचार पाउँन सकेका छैनन् । सरकाले लागु गरेको सुत्केरी हवाई उद्धार कार्यक्रम बाजुरामा पनि प्रभावकारी बनाउन जरुरी छ । बाजुरामा अस्पताल पुग्न सुत्केरी महिलाहरूलाई हम्मेहम्मे पर्ने गरेको छ । उचित किसिमको बाटोघाटो, यातायातको सुविधा नहुँदा उनीहरूले पीडा भोग्नुपर्ने बाध्यता छ । समयमै अस्पताल पुर्‍याउन नसक्दा कतिपय आमाहरूले आफ्ना सन्तान गुमाएकी छन् ।