मुगु । नेपाल सरकारको २० वर्ष उमेर पुगेपछि मात्रै विवाह गर्ने कानुनी प्रवाधान भए पनि मुगुमा भने २० वर्ष नपुग्दै बाल विवाह गरी आमा बन्नेहरूको संख्या बढ्दो छ ।  जिल्ला अस्पातलबाट सुरक्षित प्रसूति हुने र सुरक्षित गर्भपतन गराउनेको संख्या सबै बन्दा बढी २० वर्ष मुनिका किशोरीहरूको संख्या रहेको देखिन्छ । आर्थिक वर्ष ०८१/०८२ मा जिल्ला अस्पतालमा जम्मा २ सय २९ जनाले सुरक्षित सुत्केरी भएका छन् भने यसमा ४५ प्रतिशत २० वर्ष नपुग्दै आमा बन्ने किशोरीको संख्या बढी रहेको पाइन्छ । जिल्ला अस्पतालमा आएर सुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरूको संख्या विगतका भन्दा पछिल्ला वर्षहरूमा झन् बढ्दो अवस्थामा छ । आर्थिक वर्ष ०८१/०८२ सालमा मात्र जिल्ला अस्पतालमा ६४ जना पुगेका छन् भने जिल्लामा मेरिस्टोप सेन्टरबाट पनि गर्भपतन गराएको देखिन्छ । २० वर्ष नपुग्दै बालविवाह गर्नुको मुख्य कारण अशिक्षित, गरिवी, जनचेतनाको कमी, सामाजिक प्रचलन, सामाजिक सञ्जालको दुरुपयोग देखिन्छ ।  जिल्ला अस्पताल मुगु नर्सिङ अधिकृत यमुना केसीका अनुसार पछिल्ला वर्षहरूमा स्वास्थ्य संस्थामा किशोरीहरू वा आमाहरू सुत्केरी हुने र गर्भपतन गराउनेको संख्या सबैभन्दा बढी २० बर्ष मुनि उमेरका रहेका छन् ।  किशोरी अवस्थामा विवाह गरी गर्भवती हुँदा स्वास्थ्य अवस्था कमजोर हुनुका साथै बालविवाह घट्नु भन्दा बढिरहेकाले यसको न्यूनिकरणका लागि आवश्यक कदम चाल्नुपर्ने सोरु गाँउपालिका वडा नम्बर ५ की झुपा बिष्टले बताइन् ।  मुगु जिल्लामा रहेका चारवटै स्थानीय तहमा महिला र बालबालिकाको क्षेत्रमा काम गर्न महिला तथा बालबालिका शाखा छन् । जिल्ला स्थित १० वटा गैरसरकारी संस्थाका छाता संगठनहरू बाल विवाहविरुद्ध साझा अभियान चलाइरहेका छन् । यद्यपि यी निकायले बाल विवाह न्युनिकरणका लागि ठोस कानुनी प्रक्रिया ल्याउन सकेका छैनन् ।